Web3 ekosistemi, 2021 yılında oldukça hareketli bir yıl geçirdi, neredeyse bu alan hakkında bilgi sahip olmayanların bile ufak ufak kafasını o yöne çevirmeye başlamasına sebep olan bir yıldı ve 2022 yılında da bu trend inanılmaz bir hızla artarak devam etti. 2023’e girmeye hazırlandığımız yeni yılda da blockchain teknolojisi ve dijital varlıkların yaygınlaşması ile birlikte, web3 ekosistemi büyümeye devam edecek. Yılı kapatmadan bu yıl hangi konu başlıklarıyla meşgul olduk ve benim dikkatimi neler çekti sizlerle de paylaşmak istedim.
DeFi (Decentralized Finance) alanında hızlı büyüme: Bu alan, 2022 yılında büyük bir popülarite kazandı ve 2023 yılında da büyümeye devam edecektir. Gündeme bomba gibi düşen bir çok DeFi projesinin scam olduğunun anlaşılması bu alanın güvenirliliğine leke sürse de, bu alanın gelişmesi merkeziyetsiz finansın getireceği yenilikler konusunda heyecanımızı azaltmıyor. Yıl bitmeden hepimiz FTX skandalı ile meşgul olduk, davayı tüm web3 ekosistemi soluksuz izleyeceğiz ona hiç şüphe yok.
NFT (Non-Fungible Token) artışı: NFT’nin hala sadece dijital sanat ya da dijitalize edilmiş görsellerden oluşmadığını anlatmaya çalışmaya deniyor olabilirsiniz diye yeniden tanımını yazmak istiyorum. NFT’ler bir blockchain üzerinde depolanan ve tekil olarak tanımlanan dijital varlıklardır. 2021 yılında NFT piyasası çok büyük bir popülarite kazandı ve 2022 yılında da bu trend devam etti. Ancak bu alanda da özellikle jpeg projelerinin devamlılığının gelmemesi, fiyatların aşırı şişirilip, sonra bir anda proje sahiplerinin ortadan kaybolması bu alana olan gözlerin kısılmasına sebep oldu. NFT alanında eğer ppf projesi yapıyorsanız ya da oyun projesi yapıyorsanız ne olursunuz projelerinizin sürdürülebilirliğini baştan belirlemeye dikkat edin. Bir çok proje bu alanı öğrenmek için drop edilip, minte açıldı ve haksız avantaj sağladı. Sanat projesi yapmıyorsanız ki sanatçının bile projelerindeki sürdürülebilirliği çok önemlidir ve farkındalık kazandırmak istediği alana katkı vermeye, eser ve hikayeler yaratmaya devam eder. Bu alanda henüz karşınıza çıkmadıysa Orkhan’ı çok takdir ediyorum. Kültürel değerleri korumaya yönelik sergileri ve NFT çalışmaları ile tanınıyor.
NFT ppf projelerinde göremediğimiz sürdürülebilirlik ve değer önerisi sorunlarıyla bu alanın 2023 yılında durgun piyasa sonrası ne duruma geleceğini ben de merak ediyorum. Aşağıda bazı istatistikler paylaşıyorum zaten, rakamlar büyük. Bu alanın demokratize edilmesini yine data provide eden girişim ve projeler olacaktır. Daha adil trade edilmesini sağlayan, güven veren projeleri listeleyen, ikinci el satışı ve takas hizmetlerini sunan, datalar üzerinden size yatırım yapacağınız projeler konusunda bilgi veren ürünleşmiş projeler benim daha çok ilgimi çekiyor. Yine ülkemizden bir girişim olan CEO Samet Duman’ın liderliğinde, Ginoa.io da NFT alanını data ve akıllı tahminleme yöntemiyle demokratize etmeyi hedefliyor. Nansen ise yine bir çok değerli datalar paylaşıyor ve eğer NFT trade ediyorsanız bu iki proje gibi projeleri de takip ediyor olabilirsiniz. Önümüzdeki sene, NFT’lerin benimsenmesi yine artacak, ancak standart ölçütlere göre artmayacak. Yani Toplam NFT sahipleri artacak ancak aylık işlem hacmi tüm yıl boyunca 2 milyar doları (2022 zirvesinin yarısı) geçmeyecek diyor bazı analistler ki kesinlikle katılıyorum. Daha köklü şirketler (web2) NFT oyunlarını ve loyalty programlarını sunmaya başlayacak. Starbucks ilk güçlü adımı atmış oldu, Instagram ile birlikte takip edilen olacaklar. Bu eğilimin değişmeye başladığını şimdiden görüyoruz.
Web3 kariyer projelerinin popülerliğinin artışı: Web3 teknolojisi ve dijital varlıkların yaygınlaşması ile birlikte, web3 alanında çalışan profesyonellerin de ihtiyacı arttı. Üstelik bu sektörde çok erken (2014-2017 arasında başlayan bir avuç proje ve geliştiriciler hariç) adapte olmuş değilseniz zaten her proje 2 senelik, iş ilanlarında se genelde en az 1 sene tecrübe aranıyor. Hem yazılımcıların, hem de özellikle benim daha çok alanım olan pazarlama ve PR alanında ekosistemi doğru okuyup iş yönetenlerin sayısı hala çok az. Bu nedenle, 2023 yılında web3 kariyerlerinin popülerliği de artmaya devam edecektir. Bunun için kendinizi geliştirmek istiyorsanız elbette hiç bir zaman geç değil ve online kurslar ve bu alanı anlatmaya gayret eden Twitter profillerinden faydalanabilirsiniz. ConsenSys Academy, Blockgeeks, yine ülkemizden bir girişim olan Patikadev bu alandaki eğitim tarafını sırtlayan girişimler. Blockchain ile birlikte resume’lerimizin de şekli ve en çok da kendimizi ifade ediş biçimimiz değişiyor. Web3 insanları Linkedin’de kendini ifade edemez hale geldi ve Twitter hala web3’un Telegram ve Discord ile birlikte ana mecraları gibi duruyor. Bir çok işe alım Twitter üzerinden gerçekleşiyor. Yeni Twitter yönetimi buraya da Facebook’un bir dönem yapmaya çalıştığı ve başarısız olduğu gibi el atar mı bilinmez ama, hem on-chain doğrulanmış resume servisi sunan hem de en güncel web3 iş ilanlarına ulaşabildiğiniz yetenek pazar yeri Talently.app bu alandaki problemleri çözmeye çalışıyor. Talently.app’de şu an 9000 üzerinde global iş ilanı ve 600 üzerinde iş ilanı yayınlamış web3 şirketi listesine ulaşabilirsiniz.
Bunun yanında crosschain platformların daha çoğalması bekleniyor 2023’de. Zincirler arası uyumluluğun norm haline gelmesi olası. İlk 5’teki tüm NFT pazar yerleri birden fazla zincirde mevcut olabilecek ve İlk 5’teki tüm DEX’ler birden fazla zincirde mevcut olacak.
Gelelim öne çıkan alanlardaki bazı istatistiklere ve öngörülere
DeFi (Decentralized Finance) alanında büyüme: DeFi piyasası, 2021 yılında 244 milyar dolar değerlemeye ulaştı. Bu tutar, 2020 yılının sonunda yalnızca 14 milyar dolardı. Bu hızlı büyümenin 2022 yılında rekor seviyeye ulaşmasını bekliyoruz.
NFT (Non-Fungible Token) artışı: 2020 yılının sonunda 60 milyon dolar olan NFT piyasası 2021 yılında 6 milyar dolar değerlemeye ulaşmıştı. 1 senede yakalanan bu artış 2022’de durgun piyasa ile yavaşlasa da ilk çeyrekteki artış ile daha sağlıklı bir rakam açıklanmasını bekliyoruz. 2023’de ise güçlü markaların NFT projelerinin dışındaki dolaşımda olan pfp NFT’lerin piyasayı ne kadar hareketlendireceğine bağlı olarak değişimi izleyeceğiz.
Web3 kariyerlerinin popülerliğinin artışı: Web3 alanında çalışmak isteyenlerin sayısı, 2021 yılında hızla artmıştı. Önümüzdeki yıl da, bu trendin daha da artarak devam etmesini bekliyoruz. Bu elbette ücretlere de yansıyor. En çok ihtiyaç olan blockchain geliştiricilerinin ortalama ücretleri 120.000 dolardan fazla bir ortalamaya geldi. Bu rakam, 2020 yılında yalnızca 100.000 dolardı. 2023’de hem ücretlerin hem iş ilanlarının hem de bunun tetiklediği işe alım sektörü ve eğitim sektörünün de farklı ürün ve platformlara, topluluklara düşünerek zincirleme büyüyeceğini öngörüyoruz.
Hepimize 2023 web3 sahnesinde başarılı, sağlıklı büyüdüğümüz ve keyifli bir yıl diliyorum.
