İran protestoları büyümeye devam ederken ülke genelinde internet erişimi büyük ölçüde kısıtlandı ve halkın merkez bankası üzerinden işlem yapamadığı bildirildi.
FED faiz kararı, SEC yaptırımları, fiyat hareketlilikleri derken kullanıcılar çoğu zaman kripto paraların çıkış amacını ve Satoshi tarafından 2009 yılında yazılan manifestonun özündeki gayeyi unutabiliyor. Elbette ki finansal yatırımlar ve kaygılar bu piyasayı ayakta tutan en önemli yapı taşlarını oluşturuyor ama yine de gizliliğe, değere ve paranın özgürlüğüne olan inancı yitirmemek gerekiyor.
Ünlü Bitcoin savunucusu ve Wikileask‘in kurucusu Assange‘ın fikir babası olan ve Mısır devrimi esnasında insanlara ideolojileri ile yol gösteren Eric Hughes‘den alıntı yapmak gerekirse: “Anonim bir işlem sistemi, bireylere kimliklerini istedikleri zaman ve sadece istediklerinde ifşa etme yetkisi verir; mahremiyetin özü budur.” Gözetim toplumu uzantısı olarak yaratılmış sosyal medya panoptikonunu egale etmek için her internet kullanıcısının üstüne düşeni yapması gerekiyor. Hiç değilse zor durumda kaldığı o gün geldiğinde ne yöne doğru koşması gerektiğinin bilincinde olması şart gibi duruyor.
Buna benzer bir durum şuanda İran‘da yaşanıyor. İşin siyasi kısmını bir kenara koyarsak (her ne kadar zor olsa da) insanların hükümetleri tarafından baskı altına alındığı ve dünyaya karşı susturulmaya çalışıldığı esnada hangi araçlara müracaat ettiğini ve tabiri caizse “sarıldığını” dikkatle analiz etmek gerekiyor.
Çok fazla detayla örneklendirmeye gerek duymadığım bir konu olarak; şuan İran hükümetinin internet bağlantısına ciddi kısıtlamalar getirdiği ve özellikle halkın sosyal medyaya neredeyse tümüyle erişiminin kesildiği bildiriliyor. Bu daha önce birçok ülke tarafından denendi, bir ilk değil. Peki bu erişim kısıtlaması durumunda insanlar çareyi nerede arıyor, Tor Tarayıcısı. Daha önce gizlilik ve erişim güvenliği açısından Tor ve Brave’i karşılaştırdığımız bir haber hazırlamış ve siz değerli okuyucularımıza sunmuştuk.
Tor geliştiricileri tarafından sağlanan verilere göre, protestoların başladığı 17-18 Eylül tarihinden haberin kaleme alındığı 22 Eylül tarihine kadar İran üzerinden Tor’a bağlanan kullanıcıların sayısında neredeyse 3 kat artış görüldü. Tor sayesinde sosyal medyaya erişim sağlayabilen kullanıcılar, gelişmeler hakkında bilgi paylaşımında bulunmaya devam edebiliyor ve protestolarını global çapta duyurabiliyorlar.
Merkez Bankası Çöktü, Kripto Paralara Talep Var
Öncelikle şunu belirtmek gerekiyor ki söz konusu İran hakkında veri toplamak olunca her şey birkaç kat daha zorlaşıyor. Özellikle bu tarz olayların yaşandığı ve insanların birbirleriyle telefonla iletişim bile kuramadığı zamanlarda merkeziyetsiz veriye erişimin değeri ortaya çıkıyor. Kuzey Kore gibi bir politika izleyen İran’ın, verilerini paylaşma konusunda çok katı bir politika izlediği biliniyor. İşin içine bir de blockchain gibi takip edilmesi zor bir teknoloji girdiği zaman net verileri toplayıp sunmak neredeyse imkansızlaşıyor.
21 Eylül tarihinde ünlü hacker grubu Anonymous tarafından paylaşılan bir gönderide, İran merkez bankasının hacklendiği yer aldı. “İran Operasyonu” adı altında gerçekleşen bu siber saldırılar, İran’ın en büyük medya kuruluşları dahil olmak üzere birçok kritik sistem üzerinde etkili oldu. Aktarılan bilgilere göre şuan için İran bankaları üzerinden online işlem yapmak mümkün değil ve ATM‘ler üzerinden bile para çekimi sağlanamıyor.
Ciphertrace tarafından sağlanan verilere göre İran kaynaklı IP’lerin son günlerde çok sayıda yeni Bitcoin adresi oluşturduğuna dair kanıtlar yer alıyor. Yoğunluklu olarak başkent Tahran‘a ait olan bu verilerin güncelliğinin ve doğruluğunun tartışmalara açık olduğunu bir kez daha belirtmek isteriz. Google‘ın dahi erişilemediği bir coğrafyada hatalı ve eksik veri çokluğu ne yazık ki kaçınılmaz. Sosyal ağlara erişim kısıtlandığında Tor Tarayıcısını tercih eden topluluklar, paralarına el koyulduğu zamanda Bitcoin ve diğer kripto paralara yöneliyor. Bu işaretler “kripto” olayının özünü tekrardan hatırlamamıza ve geleceği şekillendirirken hangi noktalar üzerinde durmamız gerektiğine dair ip uçları veriyor olabilir.
Öte yandan İran hükümetinin geçtiğimiz aylarda milyonlarca dolarlık ithalat işlemini Bitcoin ile yaptığı biliniyor. Ülke içindeki kısıtlamalar devam etse de hükümetin bugün ilk dijital merkez bankası parasını (CBDC) piyasaya sürmesi bekleniyor.
