Geçtiğimiz aylarda Twitter kurucusu Jack Dorsey, web3’ün halefi olan web5’i duyurmuştu. Peki Blockchain tabanlı web standartları nedir ve nasıl çalışır?
Blockchain Tabanlı Web3 ve Web5 Nedir?
1990’lı yıllarda yaygın bir kullanıma kavuşan internet, öncelikle statik internet sayfalarından oluşuyordu. Kullanıcılar bu sayfalardan bilgiler edinebiliyordu ancak yorum yapabilmek mümkün değildi. Kullanıcılar internetin ilk dönemlerinde içerikleri manuel olarak yayınlıyordu ve bu web standardı web1 olarak anılıyordu.
2005 yılında web2 standarttı internet devlerinin girişimleriyle birlikte ortaya çıktı. İnternetin web2 döneminde internet siteleri, kullanıcıların sosyal medya platformları, blog oluşturma, yorum yapabilme, video paylaşabilme ve daha pek çok şeyi yapabiliyordu. Kullanıcılar web2 ile diğer kullanıcılarla çeşitli şekilde etkileşim kurmaya başladı ve web2 sayesinde internet siteleri, kullanıcı verilerini otomatik olarak işlemenin yollarını sundu. Bu doğrultuda Google, Facebook, Twitter ve YouTube gibi pek çok internet sitesi kullanıcılar tarafından oluşturulan içeriklerin dinamik olarak görüldüğü büyük internet siteleri arasında yer aldı. Kullanıcılara web1’in aksine çevrimiçi kullanıcı etkileşimi sunan web2 bu sayede web3 ve Blockchain işlemlerinin eklenmesine de zemin hazırladı.
Web Standartlarında Yeni Dönem: Web3
Web3 terimi ilk olarak Ethereum kurucu ortağı olan Gavin Wood’un 2014 yılında Bitcoin’in ilk Blockchain olarak hayatımıza girmesinin ardından kullanmasıyla ortaya çıktı. Hala tam bir şekilde tanımlanmış bir kavram olmayan web3, genellikle veri ve işlemlerin işlenmek için Blockchain teknolojisini kullanan internet sitelerini ifade ediyor. Uniswap gibi DeFi ticaret hizmetleri, neredeyse tamamen yerel Blockchain işlevlerine sahip olduğu için web3’ün en iyi örneklerinden birisi olarak karşımıza çıkıyor. Kullanıcılar Uniswap ile kredi kartı ödemeleri ya da diğer geleneksel ödeme yöntemleri aracılığıyla değil, temel olarak Metamask ve diğer gözetimsiz, zincir üstü Ethereum cüzdanları aracılığıyla etkileşime giriyor.
İlginizi çekebilir: Charles Hoskinson, Cardano’nun İşlere Açık Olduğunu Belirtti
Henüz yeni bir kavram olmasına rağmen web3 büyük internet tarayıcıları olan Opera ve Brave tarafından destekleniyor. Web3 destekli internet tarayıcıları, kullanıcıların zincir içi işlemler ve Blockchain alan adı hizmetleri (DNS’ler) gibi yaklaşmakta olan web3 standartlarıyla etkileşimlerini kolaylaştıracak ve web3 ekosisteminin gelişmesine yardımcı olacak.
Web3’ü kısaca özetlemek gerekirse, web3’ün asıl amacı kripto para birimi kullanmak değil, kripto para birimini en açık şekilde kullanmaktır. Ethereum Vakfı, web3’ü merkezi olmayan, izinsiz ve güvenilmez yerel ödemeler gerektirdiğini ifade ediyor. Bazı popüler internet siteleri kriptoyu kabul ediyor ancak daha iyi web2.5’in bir parçası olarak kabul ediyor. Bunun nedeni ise Blockchain işlevi web3’ün sadece küçük bir bölümünü oluşturuyor. Her ikisi de NFT ve kripto para birimi öğelerini tanıtan Twitter ve Reddit gibi internet siteleri bu kategorinin bir parçası olarak kabul edilebilir. Bununla birlikte, merkezi kripto borsaları, kullanıcılara varlıkları üzerinde çok az doğrudan kontrol sağlar ve kredi kartları gibi geleneksel ödeme yöntemlerine büyük ölçüde güvenir. Bu nedenle genellikle web3 trendinden ayrı olarak kabul edilirler. Coinbase gibi bazı merkezi kripto para borsaları ise web3’ü sınırlı bir anlamda benimsemeyi hedefliyor.
Web5 Kimlik Yönetiminde Bitcoin Kullanıyor
İnternet dünyası şimdilik web3 alanında bir fikir birliğine varmış değil. Web3 için bazı noktalar belirlenmiş olsa da hala gelişmeye devam ediyor. Twitter’ın kurucusu ve Block.Inc’in kurucusu ve CEO’su olan Jack Dorsey ise geçtiğimiz aylarda web5 isimli yeni bir platform için planlarını açıklamıştı. Web5 şu anda Temmuz 2021’de kurulan Block’un bir yan kuruluşu olan TBD tarafından inşa ediliyor. Web5 tıpkı web3 gibi Blockchain teknolojisini kullanacak olsa da Dorsey, öncelikle bunu işlemler için kullanmayı düşünmüyor. Bunun yerine, üçüncü taraf veri depolama ve yönetimine ihtiyaç duymadan kimlikleri ve kişisel verileri yönetmek için Blockchain teknolojilerini kullanmayı planlıyor. Dorsey’in web5 planları, kullanıcıların birkaç farklı internet uygulaması arasında kimlik bilgilerini, tercihlerini ve veri sahipliğini paylaşmasına olanak tanıma imkânı sunan yeni bir standart oluşturma olarak ifade edilebilir.
Web3, esas olarak Ethereum ve akıllı sözleşme yeteneklerine sahip diğer Blockchain tabanlı ağlara güvenirken, Dorsey web5 için Bitcoin’den faydalanmayı planlıyor. Web5 standardı ayrıca, hali hazırda kimlik yönetimi için tasarlanmış olan Bitcoin’in ION Katmanını da kullanacak. Her koşulda internetin yeni döneminde web2’nin sona erdiğini söyleyebiliriz. Yakında internetin yeni yinelemesi olarak web3’ü mü yoksa web5’i mi göreceğimiz şimdilik bilinmiyor olsa da yeni internet yinelemesinin Blockchain tabanı üzerine inşa edileceğini kesin olarak söyleyebiliriz.
